کریدور راهبردی موسوم به زنگزور و پیامدهای برای ایران چین روسیه

کریدورراهبردی موسوم به زنگزور و پیامدهای برای ایران.چین.روسیه

✍سعیدشهرابی فراهانی/ تحلیل گرارشدسیاسی.امنیتی.بین الملل/ مدیرمرکزپژوهش ومطالعات بین المللی ضدصهیونیستی/ مدیرتبیین اتاق تحلیل جبهه مقاومت

ارزیابی بررسی ابعاد ژئوپلیتیکی، امنیتی و راهبردی طرح نفوذ ایالات متحده و متحدان به قفقاز جنوبی از طریق کریدور زنگزور و تأثیرات آن بر محور

ایران–روسیه–چین به شرح زیراست
تحولات اخیر قفقاز جنوبی، به‌ویژه پروژه موسوم به کریدور زنگزور، حکایت از ورود منطقه به مرحله‌ای تازه از رقابت‌های ژئوپلیتیکی بین‌المللی دارد. این گذرگاه، که مرز اختلافی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان است، از منظر ژئوپلیتیک همانند یک تنگه استراتژیک، مسیر پیوند ایران و روسیه با اروپا و بخشی از شبکه جاده ابریشم نوین چین را تشکیل می‌دهد. کنترل یا حذف این مسیر، می‌تواند موقعیت ترانزیتی و امنیتی سه قدرت اوراسیایی – ایران، روسیه و چین – را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد

ماهیت طرح و اهداف نهان
پوشش علنی: میانجی‌گری و صلح‌سازی به رهبری ترامپ، با هدف ایجاد تصویر یک رهبر صلح‌طلب در آستانه رقابت‌های سیاسی داخلی و کسب مشروعیت بین‌المللی (از جمله جایزه صلح نوبل)

اهداف پنهان
استقرار دائمی آمریکا و ناتو در قلب قفقاز به‌عنوان پایگاه پیشروی علیه روسیه و ایران.
ایجاد مسیر جایگزین برای خطوط انرژی و ترانزیت که بدون عبور از خاک ایران، دریای سیاه و اروپا را به خلیج فارس متصل کند.
استفاده از جمهوری آذربایجان به‌عنوان پایگاه عملیاتی–اطلاعاتی رژیم صهیونیستی علیه ایران.
تضعیف پروژه‌های راهبردی چین مانند «کمربند و جاده» از طریق تغییر مسیرهای ترانزیتی

تهدیدات ویژه برای روسیه
نزدیک‌شدن ناتو به مرزهای جنوبی روسیه: قفقاز جنوبی به‌عنوان منطقه حائل سنتی روسیه، با حضور نظامی آمریکا عملاً به خط مقدم مواجهه تبدیل می‌شود.
فشار هم‌زمان در دو جبهه: روسیه هم‌اکنون درگیر بحران اوکراین است و گشایش جبهه قفقاز، به معنای تقسیم منابع و تضعیف توان تمرکز استراتژیک مسکو خواهد بود
تهدید خطوط انرژی روسیه به اروپا: جایگزینی کریدورهای ترانزیتی تحت کنترل غرب به جای مسیرهای انرژی روسیه، قدرت اقتصادی و چانه‌زنی کرملین را کاهش می‌دهد

تهدیدات ویژه برای چین
اخلال در کمربند و جاده: کریدور زنگزور می‌تواند بخش مهمی از اتصال زمینی چین به اروپا را از مسیر ایران–روسیه منحرف و به مسیر ترکیه–آذربایجان–گرجستان منتقل کند.
تشدید رقابت ژئوپلیتیک با آمریکا در اوراسیا: کنترل گذرگاه‌های استراتژیک توسط آمریکا، به معنای افزایش هزینه‌های چین برای تضمین امنیت مسیرهای تجاری خود خواهد بود.
ایجاد حلقه فشار بر پروژه‌های سرمایه‌گذاری چینی در آسیای مرکزی و قفقاز: با محدودسازی نقش ایران و روسیه به‌عنوان شرکای ترانزیتی

پیامدهای احتمالی برای ایران
انزوای ژئوپلیتیکی: حذف نقش ایران در کریدورهای شمال–جنوب و شرق–غرب.
تهدید امنیت ملی: نزدیک‌شدن زیرساخت‌های نظامی ناتو به مرزهای ایران و فعال‌سازی شبکه‌های تروریستی پیرامونی.
فشار اقتصادی: کاهش درآمد ترانزیتی و تضعیف جایگاه ایران به‌عنوان مسیر امن تجارت اوراسیایی.
تشدید فعالیت‌های تجزیه‌طلبانه: بهره‌گیری از فضای پان‌ترکی در آذربایجان و تحریک اقلیت‌ها علیه تمامیت ارضی ایران

مواضع رسمی و واکنش ایران
یکی ازمشاور عالی مقام معظم رهبری، این طرح را «کریدور جعلی ترامپ» و مقدمه‌ای برای تجزیه ارمنستان توصیف کرده است.
ایران به‌صراحت اعلام کرده که چه با همراهی روسیه و چه بدون آن، مانع تحقق این طرح خواهد شد.
پیام غیرمستقیم به غرب: قفقاز جنوبی منطقه بی‌صاحب نیست و هرگونه اقدام برای اجاره یا تصرف آن، واکنش سخت و مستقیم ایران را به دنبال خواهد داشت

سناریوهای پیش‌رو
الف) کوتاه‌مدت: تبلیغات گسترده آمریکا با شعار «صلح»، هماهنگی پشت پرده با ترکیه و باکو، عملیات روانی برای مشروعیت‌بخشی به حضور آمریکا.
ب) میان‌مدت: فشار ترکیبی بر ایران و روسیه از مسیر آذربایجان، گرجستان و دریای سیاه، ایجاد کریدور جایگزین انرژی و ترانزیت.
ج) بلندمدت: تکمیل کمربند ضدایرانی–ضدروسی از شرق مدیترانه تا قفقاز، تضعیف پیوند زمینی چین به اروپا

توصیه‌های عملیاتی
تقویت محور سه‌جانبه ایران–روسیه–چین در قالب پیمان‌های امنیتی و ترانزیتی برای مقابله با پروژه‌های موازی غرب.
فعال‌سازی همکاری امنیتی و اقتصادی با ارمنستان برای جلوگیری از تغییر مرزهای بین‌المللی.
افزایش حضور نظامی و اطلاعاتی در شمال‌غرب ایران با تمرکز بر رصد تحرکات باکو و متحدان آن.
جنگ روایت‌ها: استفاده از رسانه‌های بین‌المللی برای افشای ماهیت واقعی طرح و ایجاد فشار افکار عمومی بر دولت‌های مجری

⬆️⬆️⬆️جمع‌بندی
کریدور زنگزور تنها یک مسیر حمل‌ونقل نیست؛ بلکه گره‌گاه سرنوشت ژئوپلیتیک اوراسیا است. تحقق این طرح، به معنای تغییر موازنه قدرت به سود آمریکا و ناتو، تضعیف موقعیت سه قدرت ایران–روسیه–چین، و ایجاد بی‌ثباتی پایدار در قفقاز خواهد بود. از این رو، رویکرد ایران باید مبتنی بر بازدارندگی فعال، دیپلماسی تهاجمی و هماهنگی حداکثری با روسیه و چین باشد.